Powrót do wszystkich
W maju 2025 roku w Porto odbył się projekt prezentujący wybrane zjawiska polskiej sztuki performatywnej, eksplorujący zagadnienia tożsamości, cielesności i procesualności. W ciągu kilku dni portugalska i międzynarodowa publiczność uczestniczyła w działaniach czworga uznanych artystek i artystów – Anny Zaradny, Krzysztofa Leona Dziemaszkiewicza, Konrada Juścińskiego i Zuzanny Janin. Każde z tych działań w odmienny sposób interpretowało kluczowe tematy współczesnego performansu, łącząc praktykę artystyczną z refleksją nad przestrzenią, miejscem i odbiorcą.
18 maja w Centro Português de Fotografia Anna Zaradny zaprezentowała Theurgy Two & Ocean – wielowarstwową kompozycję dźwiękowo-przestrzenną, w której technologia, natura i fizyczna obecność ciała współistniały w formie współczesnego rytuału. Jej performans redefiniował relacje między ciałem, dźwiękiem i przestrzenią, ukazując proces kształtowania tożsamości poprzez słuchanie i obecność.
24 maja w CRL – Central Elétrica odbyły się dwa działania. Krzysztof Leon Dziemaszkiewicz, korzystając z materii codzienności, badał granice cielesności i norm społecznych, prowokując emocjonalną konfrontację z publicznością. Konrad Juściński w Elusive Memory stworzył efemeryczną strukturę dźwiękową i przestrzenną, w której granice między trwałością a przemijalnością pozostały płynne.
Tego samego dnia w Galerii Fernando Santos Zuzanna Janin pokazała SHAME – performans oparty na instalacji ze smoły i piór, podejmujący problem społecznego wykluczenia i zawstydzenia jako narzędzi kontroli. Praca, operująca zarówno formą rzeźbiarską, jak i działaniem w przestrzeni, dotykała mechanizmów ostracyzmu, a jednocześnie odsyłała do historycznych i współczesnych form opresji.
Projekt w Porto był częścią szerszego kontekstu polskiego performansu, który od lat 60. XX wieku rozwija się jako medium otwarte na przekraczanie granic – od eksperymentów awangardy, przez działania w opozycji wobec ograniczeń politycznych, po współczesne praktyki reagujące na globalizację i cyfryzację. Współczesny polski performans łączy lokalne doświadczenia historyczne z globalnymi dyskursami, stawiając pytania o granice „ja” i „innego”, o cielesność jako medium i o dialog międzykulturowy.
Wydarzenie w Porto ukazało performans jako żywy proces, w którym publiczność przestaje być biernym odbiorcą, a staje się uczestnikiem relacji artystycznej. Zróżnicowane perspektywy – od rytuału i duchowości, przez cielesność i ekspresję, po efemeryczność i refleksję nad pamięcią – złożyły się na doświadczenie, w którym sztuka była równocześnie osobistym gestem i uniwersalnym komentarzem.
Towarzyszący projektowi katalog, wydany w językach polskim, portugalskim i angielskim, zawierał eseje krytyczne i dokumentację działań, poszerzając kontekst prezentacji. Projekt został współfinansowany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP ze środków Funduszu Promocji Kultury.